Tert.am-ը Ուկրաինայի կողմից ԵՄ-ի հետ Ասոցացման համաձայնագիրը չստորագրելու որոշման վերանայման, Բրյուսել պատվիրակություն ուղարկելու համաձայնություն ձեռք բերելու, ՄՄ-ին անդամակցելու դեմ Ազատության հրապարակում երեկ տեղի ունեցած հանրահավաքի, ինչպես նաև «ՀայՌուսգազարդ»-ի բաժնետոմսերը 100 տոկոսով ռուսական «Գազպրոմ» ընկերությանը հանձնելու վերաբերյալ զրուցել է «Ազատ դեմոկրատներ» կուսակցության նախագահ Խաչատուր Քոքոբելյանի հետ:

– Պարոն Քոքոբելյան, «ՀայՌուսգազարդ»-ին Հայաստանի Հանրապետության բաժնետոմսերի 20%–ի հանձնմանը և 100%–ով ՌԴ սեփականություն հանդիսանալուն ի՞նչ գնահատական կտաք:

-Նախկինում էլ բազում անգամ առիթ ունեցել ենք խոսելու, որ, ցավոք սրտի, տարիներ ի վեր ոչ հավասարակշռված քաղաքականության պատճառով Հայաստանի ստրատեգիական և ինչու չէ՝ ռազմական ու ռազմավարական նշանակության օբյեկտները մոնոպոլ կարգավիճակով հայտնվել են բացառապես Ռուսաստանի վերահսկողության տակ: Այսինքն՝ ողջ փաթեթի վերահսկողություն ունենալով ռուսական կողմը, հիմա էլ վերցնում է վերջին 20 տոկոսը:

-Իսկ, ըստ Ձեզ, ի՞նչ տարբերություն՝ 80 կամ 100 տոկոսի միջև:

-Տարբերությունը ահռելի է` սկսած տնտեսվարողի իրավունքներից: 20%–ը հայկական կողմին՝ Կառավարությանը՝ աուդիտից սկսած, վերջացրած տնտեսական հիմնավորումների իրականությանը համապատասխանությունը ստուգելու հնարավորություն կտար, և ինչու ոչ` Գազպրոմն այդ դեպքում առավել ազատ է միանձնյա որոշումներ կայացնելու: Շատ ակնհայտ տարբերություն է: Եվ եթե «ՀայՌուսգազարդ»-ը բացի ամեն ինչից շահույթ հետապնդող հիմնարկ է, ապա այդ դեպքում ի՞նչ է նշանակում՝«ի՞նչ կտար այդ 20%–ը պահելը» հարցադրումը, ես էլ հարցնում եմ՝ ինչո՞ւ է այդ պարագայում ռուսական կողմն ուզում վերցնել այդ 20%–ը:

-Բայց մյուս կողմից, հաղորդվում է, որ դրանից հետո Հայաստանի համար շատ կարևոր պայմանագիր կլինի գազի մատակարարման վերաբերյալ: Սահմանվելու է նոր գին, և Հայաստան մատակարարվող գազի այդ գինը փոխկապակցած է լինելու Ռուսաստանում գործող ներքին գների հետ, ինչը չափազանց հզոր ազդակ է Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական զարգացման համար:

-Մի շատ հստակ և պարզ բան ասեմ. բոլոր այն երկրների դեպքում, որտեղ խոսք է գնում ՄՄ-ի հետ անդամակցության վերաբերյալ, գազի պայմանագրի վերանայում և այլն տիպի տնտեսական շահավետ առաջարկներ արվում են: Բայց Հայաստանում փաստացի ոչ թե գազի գնի իջեցման համար պայմանագրի վերանայում է տեղի ունեցել, այլ այդ 20%–ի, ես կասեի՝ «ՀայՌուսգազարդի» բռնազավթում:

-ՌԴ նախագահը հայտարարեց , որ Ռուսաստանը Կովկասից երբեք հեռանալ չի պատրաստվել: Հակառակը՝ Ռուսաստանը պատրաստվում է ամրապնդել իր դիրքերը Անդրկովկասում՝ հենվելով այն բարիդրացիական հարաբերությունների վրա, որ ունեն ԱՊՀ երկրների, այդ թվում նաև Հայաստանի հետ:

-ՀՀ բոլոր քաղաքական ուժերը պարտավոր էին և պարտավոր են, և առաջին հերթին հենց իշխանությունը ռուսական կողմից` այս դեպքում հարգարժան Վլադիմիր Վլադիմիրի Պուտինից պահանջել, որ հավուր պատշաճի բացատրություն տա, թե ինչու է մեր հակառակորդ Ադրբեջանին զենք վաճառում, թե ինչու է խախտվում 1997 թվականի հայ-ռուսական բարեկամության պայմանագրի երրորդ կետը: Հստակ է, որ այստեղ գործ ունենք ոչ թե գործընկերային հարաբերությունների, այլ, ցավոք սրտի, Հայաստանն օգտագործվում է որպես գործիք՝ ռուսական գեոպոլիտիկ մեծ շահերը սպասարկելու համար:

– Իսկ այն, ինչ ասեց Վլադիմիր Պուտինը, որ Ռուսաստանը Կովկասից երբեք հեռանալ չի պատրաստվել ակնհայտ չէ՞ր:

– Կայսերապաշտական մոտեցում է. ի՞նչ է նշանակում՝ չի հեռանա: Սա ՀՀ տարածքն է, և, առհասարակ, որևէ պետություն և առավել ևս՝ որևէ պետության ղեկավար իրավունք չունի հայտարարել, թե «ես չեմ հեռանա այս կամ այն տարածքից»: ՀՀ-ն ինքնիշխան պետություն է: ՀՀ տարածքը պատկանում է բացառապես ՀՀ քաղաքացիներին:

-Ինչպես հայտնի է՝ Ուկրաինայի նախագահ Վիկտոր Յանուկովիչը հեռախոսազրույց է ունեցել Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ժոզե Մանուել Բարոզոյի հետ՝ խնդրելով նրան ընդունել Ուկրաինայի պատվիրակությանը՝ ԵՄ-ի հետ ասոցացման համաձայնագրի ստորագրման մանրամասները քննարկելու համար: Ուկրաինայում, փաստորեն, պայքարեցին, և հնարավոր է՝ վերանայվի այդ որոշումը, իսկ Հայաստանում մեկ-երկու ցույց է եղել, ներառյալ երեկվանը: Չե՞ք կարծում, որ ՀՀ քաղաքացիները կամ ռուսամետ են կամ այս հարցում պատրաստ չեն պայքարելու:

-Այն կարծիքին չեմ, որ հայաստանյան հասարակությունն ամբողջովին ռուսամետ է, ինչպես որ հաճախ փորձ է արվում ներկայացնել: Իհարկե, կա նաև ռուսամետ շերտ, բայց հայ հասարակության շրջանում կա նաև խիստ եվրոպամետ և խիստ հայաստանամետ շերտ: Բայց ես խնդիրն այդ հարթությունում չէի քննարկի, այլ առավել կարևոր է, թե որ ուղղությունն է բխում ՀՀ քաղաքացիների և ՀՀ շահերից: Երկրորդ. Հայաստանում նման ակտիվությամբ պայքար չծավալելու պատճառներից մեկն էլ այն էր, որ իշխանությունը խնամքով թաքցնում էր, թե ինչ փաստաթուղթ պետք է ստորագրվի Եվրոպայի հետ, հանրային քննարկումներ չարվեցին, ինչը անթույլատրելի էր և ինչի պատճառով հասարակությունը իրազեկված չէր՝ ինչը ինչից հետո է: Ինչպես նաև, տեղեկացված չէ, թե ի՞նչ է իրեն տալու Ասոցացման և Խորը, համապարփակ ազատ առևտրի պայմանագրերը, ինչու չէ նաև տեղեկացված չէ, թե ինչ է իրեն տալու Մաքսային միությունը: Ցավոք սրտի, ես կարծում եմ, որ մեզանում դեմոկրատական ուժերին չի հաջողվել հասնել այն մակարդակի, որպեսզի իշխանությունները գոնե ստիպված լինեն հասարակությանը իրազեկ պահելու իրենց ճակատագրի վերաբերող կարևորագույն պայմանագրերի և առհասարակ նմանօրինակ որոշումների մասին:

Կարծում եմ՝ Հայաստանի հասարակության համար անակնկալ էր սեպտեմբերի 3-ից հետո իմանալ, որ գնում են դեպի Մաքսային միություն, այն դեպքում, երբ մինչ այդ շուրջ երեքուկես տարի բանակցություններ էին վարվում ԵՄ-ի հետ, փաստաթղթային և օրենսդրական առումով համապատասխանեցվում էր ՀՀ օրենսդրական դաշտը Եվրամիության ստանդարտներին: Եվ, ցավոք սրտի, մեզ մոտ ներկայում առկա իրավիճակը իշխանությունների նաև այդ ոչ հրապարակային գործունեության հետևանքն է:

-Այստեղ չե՞ք տեսնում արևմտամետների մեղքը՝ նաև Ձեր:

– Հարցադրումը կոռեկտ չեմ համարում, քանզի մենք ոչ թե արևմտամետ ենք, այլ`հայաստանամետ և մեր համար գերակա է արևմտյան համամարդկային արժեհամակարգը: Ընդհանրապես ՀՀ ցանկացած քաղաքացի և առավել ևս՝ քաղաքական գործիչ պետք է իր գործողությունները բխեցնի միմիայն ՀՀ շահերից, ինչի ականատեսը չենք լինում իշխանությունը ներկայացնող ուժերի կողմից:

-Ձեր՝ հայաստանամետների մեղքը…

-Գիտե՞ք ինչ. Ինչպես ժողովուրդն է ասում՝ լուն ուղտ չեն սարքում: Այսինքն՝ ի՞նչ, ժողովրդին պետք է ստիպել, որ դուրս գա փողոց: Մեկը Դուք ի՞նչ եք արել դրա հետ կապված: Դու՞ք ինչպես եք ընդվզել, եթե, իհարկե, Մաքսային միության կողմնակից չեք:

-Աշխատանքի եմ եղել և լուսաբանել եմ: Ասում եք՝ ԵՄ Ասոցացման համաձայնագրի փաստաթղի չլուսաբանումը Հայաստանում չընդվզման պատճառներից մեկն է: Իսկ Ասոցացման կողմնակիցները, անձամբ Դուք չունեի՞ք հնարավորություն ոչ պաշտոնական խողովակներով գցել շրջանառության մեջ:

-Փաստաթղթի մասին, ինչքան որ տեղեկացված ենք եղել, այդքան էլ դրա մասին խոսել ենք: Եվ պետք է փաստեմ, Ասոցացման պայմանագրի հիմնական բովանադակության մասին ավելի շատ հենց Ազատ դեմոկրատները և մեր կողմնակիցներն են խոսել: Եվ հետո, ուզում եմ Ձեզ հիշեցնել, որ հայկական կողմից բանակցային կողմը մենք չէինք, այլ՝ իշխանությունները: Որոնք էլ, ըստ իս, ԵՄ-ի հետ համարժեք իրազեկում պետք է իրականացնեին:

-Բայց մյուս կողմից, Վրաստանի կողմից նախաստորագրման նախօրեին, երբ վրացական փորձագետին հարցրի, թե իրենց հասարակությանը չի՞ հետաքրքրում, թե ինչ փաստաթղթի են միանալու, հպարտությամբ նշեցին, որ ոչ, որովհետև այս հարցում Վրաստանում տարաձայնություններ չկան, բոլորը կողմ են:

– Հայաստանի և Վրաստանի իրողությունները, իհարկե, մի փոքր տարբեր են: Իսկ ինչ վերաբերում է փորձագետին, որը նշում է, որ իրենց հասարակությանը չի հետաքրքրում, թե ինչ փաստաթուղթ է ստորագրվելու, ես մի քիչ վերապահումով եմ նայում նման փորձագետին՝ լինի հայ, վրացի թե ռուս: